W samym sercu malowniczego Pomorza, tuż przy bramie prowadzącej na teren Borów Tucholskich, znajduje się miejsce, które skrywa niezwykłą opowieść o ludziach, zwyczajach i historii tej części Polski. Muzeum Historyczno-Etnograficzne w Chojnicach to nie tylko przestrzeń wypełniona eksponatami, ale żywy zapis przeszłości – przejmujący, wzruszający i zaskakująco aktualny. To miejsce, które potrafi poruszyć nawet tych, którzy na co dzień nie interesują się historią. A dzieci? Z wypiekami na twarzy wsłuchują się w opowieści przewodników i z wypiekami… na policzkach biegają po krużgankach średniowiecznych murów.
Chociaż niektórzy mogą uważać wizyty w muzeach za coś „szkolnego”, to wystarczy jeden spacer po tej wyjątkowej placówce, by zmienić zdanie. Muzeum w Chojnicach tętni życiem – to tutaj przeszłość spotyka się z teraźniejszością, a lokalna kultura opowiada swoją historię z pasją i dumą. Dla rodzin z dziećmi, miłośników etnografii i tych, którzy szukają inspiracji na weekend – to miejsce obowiązkowe.
Muzeum Historyczno-Etnograficzne w Chojnicach – historia powstania
To muzeum nie mieści się w nowoczesnym, błyszczącym gmachu. I bardzo dobrze. Bo już sam jego budynek opowiada historię. Mieści się w kompleksie poklasztornym, w samym centrum średniowiecznego miasta. W jego skład wchodzą m.in. Brama Człuchowska z basztami, mury miejskie oraz tzw. Baszta Wronia, która zyskała sławę nie tylko dzięki swojej architekturze, ale i… legendom o duchach. Mury pamiętają czasy, gdy Chojnice były ważnym punktem na handlowych szlakach i miejscem burzliwych walk z Krzyżakami.
Samo muzeum działa od 1932 roku, a jego zbiory liczą już ponad 20 tysięcy eksponatów – od przedmiotów codziennego użytku, przez dzieła sztuki, aż po rzemieślnicze perełki sprzed wieków. To nie sucha lekcja historii – to prawdziwa podróż w czasie.
Warto wiedzieć, że kompleks muzealny regularnie zdobywa nagrody i wyróżnienia. Znalazł się m.in. na liście najciekawszych placówek kulturalnych województwa pomorskiego według raportu Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów z 2022 roku. To potwierdzenie tego, co wielu odwiedzających czuje intuicyjnie – tu po prostu chce się być.
Skarby kaszubskiej codzienności
Jedną z najmocniejszych stron muzeum są zbiory etnograficzne, dokumentujące życie codzienne mieszkańców Kaszub i Borów Tucholskich. To właśnie w tych salach można zobaczyć, jak wyglądały kiedyś kuchnie, izby, warsztaty tkackie i narzędzia rolnicze. Ale nie tylko. Zachwyca również kolekcja strojów ludowych – kolorowe spódnice, haftowane gorsety, nakrycia głowy, których nie powstydziłaby się żadna współczesna stylistka folkowej mody.
Dla dzieci to frajda – można podejrzeć, czym bawiły się ich rówieśnicy sto lat temu. Dla dorosłych – często poruszające odkrycie, jak wiele z tych przedmiotów przypomina rzeczy ze strychu babci. Etnografia tutaj to nie nudne gabloty, ale emocjonalna opowieść o tym, co bliskie, znajome, nawet jeśli dawno zapomniane.
Warto zwrócić uwagę na interaktywne elementy wystaw – dzieci mogą np. „ugotować” zupę w kuchni sprzed stu lat albo spróbować własnych sił przy kole garncarskim. To działa na wyobraźnię i sprawia, że odwiedziny w muzeum zamieniają się w prawdziwą przygodę.
Zamek w Chojnicach – był czy go nie było?
Przemiany urbanistyczne Chojnic - jak zmieniało się miasto?Tajemnice średniowiecznych Chojnic
Jeśli komuś wydaje się, że średniowiecze to tylko daty i wojny, wystawa poświęcona historii miasta Chojnice szybko wyprowadzi go z błędu. Dzięki nowoczesnym formom narracji – od multimediów po rekonstrukcje bitew – można tu niemal poczuć zapach prochu i dźwięk mieczy w bitwie pod Chojnicami z 1454 roku. Ta słynna potyczka z czasów wojny trzynastoletniej jest jednym z głównych punktów ekspozycji i robi ogromne wrażenie – zwłaszcza na chłopcach (i ich tatusiach).
Nie brakuje też wątków związanych z codziennym życiem mieszkańców: od systemów kanalizacyjnych po organizację cechów rzemieślniczych. Dzięki temu historia staje się bardziej ludzka, namacalna i – co najważniejsze – interesująca.
Dla pasjonatów archeologii przygotowano specjalny dział, gdzie można obejrzeć znaleziska z wykopalisk prowadzonych na terenie miasta. Naczynia, ozdoby, a nawet fragmenty dawnych pieców – to wszystko buduje fascynującą mozaikę dziejów regionu.
Sztuka i rzemiosło – galeria, która łączy pokolenia
Nie tylko przeszłość żyje w murach chojnickiego muzeum. Sporą część ekspozycji zajmuje galeria sztuki i rzemiosła. Znaleźć tu można prace lokalnych artystów i rzemieślników, ale też dzieła z dawnych epok – od obrazów religijnych, przez złocone ołtarze, aż po meble, które byłyby ozdobą każdego stylowego wnętrza.
Warto podkreślić, że muzeum organizuje liczne warsztaty artystyczne – od ceramiki po tradycyjne hafty. To idealna okazja, by dzieci mogły spróbować czegoś nowego, a dorośli… przypomnieć sobie radość tworzenia. Często prowadzone są też wystawy czasowe – np. o ginących zawodach, kuchni regionalnej czy roślinach leczniczych, które kiedyś wykorzystywano w domowych aptekach.
Ciekawostką są też zbiory dotyczące lokalnych obrzędów – ślubów, chrzcin, a nawet pogrzebów – bo każda z tych chwil miała swoje rytuały, pełne symboli i znaczeń. To kawałek świata, który odchodzi, ale tu wciąż tętni życiem.
Praktyczne wskazówki – jak zaplanować wizytę?
Chojnice to niewielkie miasto, więc dojazd do muzeum nie sprawia trudności. Dla rodzin podróżujących z dziećmi dużym plusem jest bliskość parku Tysiąclecia i rynku, gdzie można zjeść coś dobrego albo po prostu pospacerować. Samo muzeum znajduje się tuż przy głównym deptaku, więc idealnie nadaje się na popołudniową wycieczkę.
Warto zaplanować około 2–3 godzin na zwiedzanie, zwłaszcza jeśli zamierza się skorzystać z oferty edukacyjnej albo warsztatów. Dzieci poniżej 7. roku życia wchodzą bezpłatnie, a bilety rodzinne są dostępne w przystępnych cenach. Przewodnicy, jak mówią sami odwiedzający, to prawdziwi pasjonaci – potrafią opowiadać tak, że dzieci słuchają z otwartymi ustami, a dorośli wychodzą z głowami pełnymi myśli i refleksji.
Niektóre sale wystawowe są dostępne dla wózków dziecięcych, a obsługa zawsze chętnie pomaga. Na miejscu dostępna jest toaleta z przewijakiem, co dla rodziców małych dzieci może być nieocenionym udogodnieniem.
Na stronie muzeum znajduje się aktualny harmonogram wydarzeń – warto do niego zajrzeć przed wizytą, bo wiele atrakcji ma charakter sezonowy, a niektóre warsztaty wymagają wcześniejszej rejestracji.
Godziny zwiedzania
Muzeum Historyczno-Etnograficzne w Chojnicach mieści się w urokliwej kamienicy przy ulicy Podmurnej 15. To miejsce, w którym historia regionu spotyka się z codziennością dawnych mieszkańców – idealne, jeśli masz ochotę na podróż w czasie bez wychodzenia z miasta.
Godziny otwarcia prezentują się następująco:
Wrzesień – czerwiec:
- poniedziałek – nieczynne
- wtorek–piątek – od 10:00 do 16:00
- weekendy (sobota i niedziela) – od 10:00 do 15:00
Lipiec – sierpień (letni sezon):
- poniedziałek – nieczynne
- wtorek–piątek – od 10:00 do 17:00
- sobota i niedziela – od 10:00 do 15:00
Jeśli jesteś miłośnikiem osobistych historii i domowych skarbów, koniecznie zajrzyj do kolekcji historyczno-regionalnej Albina Makowskiego – urządzonej w dawnym mieszkaniu samego kolekcjonera przy ulicy Drzymały 5. To klimatyczne miejsce można zwiedzać po wcześniejszym zgłoszeniu telefonicznym (tel. 52 397 23 19 wew. 24) w godzinach pracy muzeum.
A może wolisz coś bardziej surowego i dzikiego? Wtedy koniecznie wybierz się do ekspozycji archeologiczno-przyrodniczej w Odrach (gmina Czersk, ul. Długa). Tam historia spotyka naturę w najbardziej pierwotnej formie.
Zwiedzanie indywidualne:
- wtorek–piątek, niedziela – od 10:00 do 14:00
- poniedziałek i sobota – nieczynne
Grupy zorganizowane mogą umówić się na zwiedzanie telefonicznie (tel. 52 397 23 19 wew. 22).
Muzeum Historyczno-Etnograficzne w Chojnicach to miejsce, które łączy pokolenia. Dzieci, rodzice i dziadkowie znajdą tu coś dla siebie. Bo przecież historia to nie tylko to, co było. To też to, co nosimy w sobie – wspomnienia, opowieści, zapachy kuchni babci, piosenki, które śpiewano przy ogniskach, i obrazy zapisane gdzieś głęboko pod powiekami. W Chojnicach można je odnaleźć. Naprawdę.
